خلاصه فیزیک هالیدي - فصل دوم: حرکت در راستاي یک خط راست
مکان: مکان x ذره ای روی محور x محل ذره را نسبت بھ مبدا یا نقطھ صفر محور مشخص می کند.
بستھ بھ اینکھ ذره در کدام طرف مبدا قرار داشتھ باشد مکان ذره مثبت یا منفی است و اگر در مبدا باشد
صفر خواھد بود. جھت مثبت روی محور جھت افزایش عددھای مثبت و جھت مخالف جھت منفی است.
جا بھ جایی : جا بھ جایی ∆ یک ذره تغییر در مکان آن ذره است.
∆ = − 
جا بھ جایی کمیتی برداری است. اگر ذره در جھت مثبت محور x حرکت کند، جا بھ جایی مثبت و اگر در
جھت منفی حرکت کند جا بھ جایی آن منفی است.
 x حرکت کند
 تا
سرعت میانگین : ھر گاه ذره ای در بازه ی زمانی t − t = t ∆از مکان 
سرعت میانگین آن عبارت است از :
 =
∆x
∆t
=
x − x 
t − t 
علامت جبری جھت حرکت را مشخص می کند . سرعت میانگین بھ مسافت واقعی پیموده شده بھ
وسیلھ ذره بستگی ندارد بلکھ بھ مبدا و مقصد آن بستگی دارد.
در نمودار x بر حسبt سرعت میانگین در یک بازه ی زمانی ∆ ،شیب خط راستی است کھ نقطھ ھای
واقع بر منحنی را کھ نشان دھنده ی دو انتھای بازه اند بھ ھم وصل می کند.
تندی میانگین : تندی میانگین یک ذره بھ مسافت کل پیموده شده در بازه ی زمانی t ∆بستگی مسافت کل
∆ 
سرعت لحظھ ای : سرعت لحظھ ای (یا بھ طور ساده سرعت) V یک ذره عبارت است از:
 = lim
∆ → 
∆ 
∆ =
 
 
سرعت لحظھ ای (در یک زمان معین) را می توان بھ عنوان شیب (در آن زمان معین) نمودار
 x بر حسبt در نظر گرفت. تندی بزرگی سرعت لحظھ ای است.
شتاب میانگین : شتاب میانگین عبارت است از نسبت تغییر سرعت v ∆بھ بازه ی زمانیt ∆کھ در آن
تغییر سرعت روی می دھد.
 =
∆v
∆t
علامت جبری جھت را تعیین می کند.
شتاب لحظھ ای : شتاب لحظھ ای (یا بھ طور ساده شتاب)a مشتق اول سرعت(t(V و مشتق دوم مکان
:است X(t) 
 =
 
 
=
 
 
 
روی نمودار v بر حسبt، شتابa در ھر لحظھ t شیب منحنی در آن نقطھ است کھ t را نشان می دھد
شتاب ثابت : این پنج معادلھ حرکت ذره ای با شتاب ثابت را توصیف می کنند.
 = ° + (1
 − ° = °
 +
 
 
 
 (2 
 
 = °
 + 2 ( − °
) (3 
 − ° =
 
 
( ° + ) (4 
 − ° = −
 
 
 
(5 
این معادلھ ھا ھنگامی کھ شتاب ثابت نباشد اعتبار ندارند.
شتاب سقوط آزاد : مثال مھمی از حرکت در خط راست با شتاب ثابت بالا رفتن یا پایین آمدن آزادانۀ
جسمی در نزدیکی سطح زمین است . معادلھ ھای شتاب ثابت این حرکت را توصیف می کنند ولی دو
تغییر در نمادگذاری باید انجام گیرد:(١(حرکت رو بھ بالا ،در راستای محور قائم y را با جھت y +در
نظر می گیریم ؛ (٢ (بھ جای a ، g -را در نظر می گیریم کھ g بزرگی شتاب سقوط آزاد است ، در
.است = 9.81 / 
 
(= 32 
 
 
نزدیکی سطح زمین