خلاصه فیزیک هالیدي - فصل چهارم : حرکت در دو و سه بعد 
مشخص می شود 
  
بردار مکان : مکان یک ذره نسبت به مبداء یک دستگاه مختصات با بردار مکان → 
کھ بر حسب نمادگذاری بردارھای یکھ چنین است 
 ,X, y , Z مؤلفه ھای نرده ای آن (یا ھمان مختصات 
 xمولفھ ھای برداری مکان →
در اینجا 
ذره ) ھستند . بردار مکان یا با بزرگی و یک یا دو زاویھ برای جھت گیری یا مؤلفھ ھای نرده ای بردار 
توصیف می شود. 
  
 تغییر کند,جا به جایی 
 به→ 
جا بھ جایی : اگریک ذره بھ گونھ ای حرکت کند که بردار مکان آن از → 
 ∆ ذره چنین است:
جا بھ جایی را می توان بھ صورت زیر ھم نوشت:
 ∆ جا به جا شود, 
سرعت میانگین و سرعت لحظھ ای : اگر ذره ای در بازه ی زمانی t ∆به اندازه → 
 برای این بازه ی زمانی چنین است: 01 
 میل می کند. 
 بھ حدی موسوم بھ سرعت یا سرعت لحظه ای 
وقتی t ∆بھ سمت صفر میل کند, 
کھ بر حسب نمادگذاری بردارھای یکھ می توان آن را چنین نوشت: 
 یک ذره ھمواره 
کھ در آن dt/dx , = dt/dy , = dt/dz = است. سرعت لحظھ ای → 
بر مسیر ذره در مکان آن مماس است. 
تغییر کند, 
  
 بھ → 
شتاب میانگین و شتاب لحظھ ای : اگر سرعت یک ذره در بازه زمانی t∆از → 
شتاب میانگین آن در طی زمان t ∆چنین است: 
 
 بھ یک مقدار حدی موسوم بھ شتاب یا شتاب لحظھ ای → 
وقتی t ∆به سمت صفر میل کند؛ → 
می کند. 
199907001 
° پرتاب شده است، بھ گونھ ای 
حرکت پرتابی: حرکت پرتابی؛ حرکت ذره ای است کھ با سرعت اولیھ → 
کھ در حین پرواز شتاب افقی ذره صفر و شتاب قائم آن ؛ شتاب سقوط آزاد g -باشد.(سوی بالا بھ عنوان 
° ) و زاویھ ی تتا صفر (نسبت بھ 
° بر حسب بزرگی (تندی 
جھت مثبت در نظر گرفتھ شده است.)اگر → 
افق )بیان شود ؛معادلھ ھای حرکت در امتداد محورھای افقی و قائم عبارتند از: 
و° در معادلھ ھای بالا صفر باشد ؛ 
مسیر: ذره در حرکت پرتابی سھموی است و در صورتی که
با رابطھ ی زیر داده می شود: 
برد افقی: R ذره مسافت افقی از نقطھ ی پرتاب تا نقطھ ای استکھ ذره بھ سطح پرتاب باز می گردد و 
عبارت است از: 
sin2 ° 
حرکت دایره ای یکنواخت: اگر ذره ای با تندی ثابت v روی یک دایره یا یک کمان دایره ای بھ شعاع 
 بھ بزرگی زیر را دارد: 
rحرکت کند ؛ در حرکت دایره ای یکنواخت است و شتاب → 07001
 شتاب مرکز گرا گفتھ می شود
 بھ سوی مرکز دایره یا کمان دایره ای است, و از اینرو بھ →
جھت →
زمان یک بار دور زدن کامل دایره عبارت است از :
 T دوره چرخش یا ساده تر دوره حرکت نامیده می شود.
حرکت نسبی : ھر گاه دو چارچوب مرجع AوB با سرعت ثابتی نسبت بھ یکدیگر حرکت کنند, سرعت
ذره Pکھ توسط ناظری در چارچوب A اندازه گیری شده است , با سرعت اندازه گیری شده در چاچوب
 B متفاوت است.دو سرعت اندازه گیری شده با رابطه ی زیر بھ ھم مربوط اند:
 سرعت B نسبت به A است. ھر دو ناظر , شتاب یکسانی را اندازه می گیرند